टाउकोमा कपाल र नङ जीवनभर बढिरहन्छ ?
काठमाडौं । विज्ञानले भनेको छ कि टाउकोमा कपाल र नङ जीवनभर बढिरहन्छ । तर त्यहाँ धेरै कारकहरू छन् जसले तिनीहरूको गतिलाई असर गर्छ। आनुवंशिकता बाहेक, पोषण पनि यसमा एक कारक हो। धेरै कारकहरूमा भिन्नताहरूले व्यक्तिको कपाल र नङ बढ्ने गतिमा फरक पार्छ।
टाउकोको कपाल र नङ हाम्रो शरीरका यस्ता अंग हुन् जुन धेरै हदसम्म नचाहिने हुन्छन् । हो। तपाईंले तिनीहरूलाई महत्त्वपूर्ण मान्न सक्नुहुन्छ, जबसम्म तिनीहरू एक आकारको छन् जुन तपाईंको लुकमा सूट गर्दछ। यो तब सम्म मात्र राम्रो हुन्छ, अन्यथा तपाईंले तिनीहरूलाई कुनै न कुनै बिन्दुमा काट्नु पर्छ । तर के तपाईंले याद गर्नुभएको छ कि कसैको नङ र कपाल छिटो बढ्छ र कसैको ढिलो बढ्छ? किन यी भिन्नताहरू छन्? आउनुहोस् जान्नुहोस् यसबारे विज्ञान के भन्छ?
कपाल र नङ कति छिटो बढ्छ?
औसतमा, एक व्यक्तिको टाउकोको कपाल एक महिनामा १ सेन्टिमिटरले बढ्छ, जबकि हाम्रो औंलाहरूमा नङहरू ३ मिमी मात्र बढ्छ । मानिसको कपाल र नङ दुवै प्रायः क्यारोटिनले बनेको हुन्छ। दुबै हाम्रो छाला भित्रको म्याट्रिक्स कोशिकाबाट उत्पन्न हुन्छ, तर तिनीहरूको कोशिकाहरू बन्ने तरिका पनि फरक छ।
यी दुई बीच धेरै समानताहरू छन्
नङमा कोशिकाहरू बन्छन् र छाला भित्र नङको आधारमा विभाजित हुन्छन्। जसका कारण पुराना कोशिकाहरु अगाडि बढिरहन्छन् र नङहरु बढ्दै जान्छन् । त्यस्तै कपाल पनि म्याट्रिक्स कोशिकाहरूबाट बनाइन्छ, तर कोशिकाहरू कपालको छालाको माथिल्लो भागबाट बढ्छन्। यस भागमा कपाल शाफ्ट जरासँग जोडिएको हुन्छ । जराको यो भागलाई फोलिकल भनिन्छ ।
कपाल कसरी बढ्छ?
एक स्नायु, एक मांसपेशी र रगत आपूर्ति गर्ने शिरा ायििष्अभि संग जोडिएको छ। यो भागलाई हेयर प्यापिला भनिन्छ । कपालको वृद्धिलाई नियन्त्रण गर्नका लागि कपालको कोशिकाहरू माथितिर बढ्छन् तर कपाल नङजस्तै लगातार बढ्दैन, चार चरणमा बढ्छ। एक अवस्थामा कपाल छिटो बढ्छ। एउटामा यो बिस्तारै बढ्छ, एकमा यो पटक्कै बढ्दैन र एउटामा मात्र बग्छ ।
टाउकोमा कपाल र नङ जीवनभर बढिरहन्छ ?
यो चक्र जीवनमा लगभग १० देखि ३० पटक जारी रहन्छ। तर सबै कपाल एकै किसिमले बढ्दैनन्, कतिपय कपाल एक चरणमा बढ्छन् र केही अर्को चरणमा। यदि एक व्यक्तिको टाउकोमा औसत एक लाख कपाल छ भने उसले दैनिक १०० देखि १५० कपाल झर्छ, जुन उसलाई थाहा पनि हुँदैन। यो कपाल झर्नु सामान्य हो।
गति पछाडि कारणहरू
नङ र कपालको वृद्धिको गतिमा सबैभन्दा ठूलो कारक आनुवंशिकी हो, त्यसैले यी गतिहरू परिवारमा केही हदसम्म समान रहन्छ । तर त्यहाँ अन्य कारकहरू पनि छन्। उमेर अर्को ठूलो कारक हो। यसको हर्मोनमा आएको परिवर्तनको प्रभाव पनि देखिन्छ । स्वस्थ मानिस र गर्भवती महिलाको कपाल र नङ छिटो बढ्छ।
पोषणको भूमिका
यी बाहेक, पोषण पनि एक कारक हो। किनभने कपाललाई पानी, बोसो र धेरै खनिजहरू चाहिन्छ । तिनीहरूको कमीले विकासको गतिलाई असर गर्छ। उदाहरणका लागि, फलाम र जिंकको कमीले कपाल झर्ने र नङहरू भाचिन्छ । यस्तो अवस्थामा कपाल र नङको बृद्धिको गति फरक फरक मानिसमा हुनु अचम्मको कुरा होइन ।
यहाँ ध्यान दिनु पर्ने कुरा के छ भने धेरैको विचारमा कपाल र नङ मरेपछि पनि बढिरहन्छ । तर यस्तो मात्र देखिन्छ किनकी मृत्यु पछि शरीरमा पानीको मात्रा घट्न थालेपछि छाला खुम्चिन्छ जसका कारण कपाल र नङ लामो देखिने गर्दछ । यस तथ्यले पिशाचको कथालाई बलियो बनाएको छ र मृत्यु पछि कपाल र नङ बढ्ने किंवदन्तीहरू संसारभर फैलिएका छन्।