मानवता हराउँदै गएको समाज : महिलामाथि बढ्दो शोषण र मौन राज्य
आजको नेपालमा एउटा गम्भीर प्रश्न उठिरहेको छ—
के हाम्रो समाजबाट मानवता हराउँदै गएको हो ?
दिनहुँ आउने समाचारले समाजको अनुहार ऐनामा देखाइरहेको छ।
महिलामाथि हुने शोषण, दमन र हिंसा अब अपरिचित अपराधीबाट होइन,
आफन्त, चिनेजानेका र विश्वास गरिएका व्यक्तिबाटै हुन थालेको छ।
आफन्तबाट बलात्कार,
आफन्तबाट मानसिक तथा शारीरिक शोषण,
आफन्तैबाट हत्या—
यी शब्द अब अपवाद होइन, नियम जस्तै बन्न थालेका छन्।
मौन समाज, कमजोर प्रणाली
घटना भएपछि केही दिन आक्रोश देखिन्छ—
सामाजिक सञ्जाल तातिन्छ,
मैनबत्ती बालिन्छ,
न्यायको माग गरिन्छ।
तर केही समयपछि सबै शान्त हुन्छ।
पीडित बिर्सिन्छन्,
अपराधी जोगिन्छन्,
र राज्य फेरि मौन हुन्छ।
कानून छन्, तर कार्यान्वयन कमजोर छ।
संरक्षण गृह छन्, तर पीडित सुरक्षित छैनन्।
नारा छन्, तर दिगो समाधान छैन।
समस्या केवल अपराध होइन, सोच हो
महिलामाथिको हिंसा केवल कानूनी समस्या होइन—
यो सोच, संस्कार र सत्ता संरचनाको समस्या हो।
– महिलालाई अझै कमजोर ठान्ने मानसिकता
– “घरको कुरा बाहिर नल्याउनु” भन्ने दबाब
– पीडितलाई नै दोषी बनाउने सामाजिक प्रवृत्ति
– शक्तिशाली अपराधीलाई जोगाउने राजनीतिक संरक्षण
यिनै कारणले अपराध दोहोरिइरहेको छ।
दिगो समाधान के हो ?
अब भावनात्मक भाषणले होइन, कठोर निर्णयले समाज बदलिनुपर्छ।
1. पीडित–केन्द्रित न्याय प्रणाली
– उजुरीदेखि फैसला सम्म पीडितको सुरक्षा सुनिश्चित गरिनुपर्छ
2. आफन्तबाट हुने हिंसामा विशेष कानून र छिटो सुनुवाइ
– सम्बन्ध अपराध ढाक्ने हतियार बन्न नपरोस्
3. शिक्षाबाट सोच परिवर्तन
– विद्यालयदेखि नै लैङ्गिक समानता र सम्मानको शिक्षा अनिवार्य
4. राजनीतिक इच्छाशक्ति
– अपराधी जो भए पनि, जसको नातेदार भए पनि कारबाही हुनैपर्छ
5. समाजको जिम्मेवारी
– चुप लाग्नु अपराधमा साझेदारी हो भन्ने चेतना फैलिनुपर्छ