कसैले अपमान गरे तत्काल के गर्ने ?
काठमाडौं,२८ जेठ । यदि कसैले हामीलाई केहि भन्यो वा कसैले हाम्रो अपेक्षा पूरा गर्न असफल भयो भने, हामी तुरुन्तै रिसाउँछौं। चोट लाग्न थाल्छ। यसको मतलब हामी उहाँका शब्दहरूबाट नराम्रो महसुस गर्छौं वा हाम्रो भावनामा चोट पुग्छ। यस्तो अवस्थामा अरुले हाम्रो खुशी वा दुखको निर्णय गर्न थाल्छन् । हाम्रो दिमाख पनि अरूको नियन्त्रणमा जान सक्छ । सानोतिनो कुरामा पनि नराम्रो नमान्नुस । तर, यो अवस्था कुनै पनि स्वस्थ व्यक्तिको लागि राम्रो होइन। विज्ञहरूका अनुसार यस्तो अवस्थामा मानसिक स्वास्थ्य, उत्पादकत्व, सम्बन्ध र समग्र स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पर्न जान्छ ।
त्यसोभए के गर्ने ताकि हाम्रो सुख र दुःख दुवैको लगाम हाम्रै हातमा रहोस् ? अरू कसैले हामीलाई सजिलै अपमान गर्न नसकुन र यदि हाम्रा सबै प्रयासहरूको बावजुद हामीमाथि अझै पनि रिस उठाउँछन् भने हामीले कस्तो प्रतिक्रिया देखाउनुपर्छ त जानकारी लिने प्रयास गरौ । जसको मद्दतले तपाईं सजिलैसँग आफुलाई अपमानित हुनबाट बचाउन सक्नुहुन्छ।
कुन बाटो रोज्ने कहिले
मानौं, भीडभाडमा कसैले केही बोल्यो, जसलाई तपाई अपमानजनक ठान्नुभयो र तपाईलाई नराम्रो लाग्यो। साइकोलोजी टुडेको रिपोर्ट अनुसार यस्तो अवस्थामा मानिसहरुले ५ तरिकामा प्रतिक्रिया दिन सक्छन् । तर, यी पाँच मार्गलाई स्वस्थ्य मानिएको छैन । फरक सम्बन्ध र परिस्थिति अनुसार फरक बाटो रोज्नु उचित हुन्छ ।
स्वीकार गर्ने – यदि तपाईलाई नजिकको व्यक्ति वा शुभचिन्तकको बारेमा नराम्रो लाग्यो भने, यो विधि उपयोगी साबित हुन सक्छ। यसको अर्थ रचनात्मक आलोचना स्वीकार गर्नु र व्यक्तिले मेरो भलाइको लागि भनेको हो भनी विश्वास गर्नु हो। उदाहरणका लागि, अफिसमा गलत काम गरेकोमा हाकिमको गाली वा कक्षामा शिक्षकले बोलेको कडा शब्द स्वीकार गर्नु उत्तम मानिन्छ। यहाँ अपमानित हुनु भनेको सत्यबाट पछि हट्नु जस्तै हुन सक्छ ।
बेवास्ता गर्दै – जब अपमान गर्ने व्यक्ति घनिष्ठ व्यावसायिक वा व्यक्तिगत सम्बन्धमा छैन भने उसको आपत्तिजनक टिप्पणीलाई बेवास्ता गर्न सकिन्छ। यो विवादलाई अझ बढ्नबाट रोक्नको लागि उत्तम तरिका हुन सक्छ ।
ठट्टाको रूपमा लिने – यदि अपमान गर्ने व्यक्ति तपाईको नजिक छ र उसको शब्दहरू साँच्चै आपत्तिजनक छ भने, सम्बन्ध जोगाउन र द्वन्द्वबाट बच्नको लागि, यसलाई बेवास्ता गर्नुका साथै यसलाई मजाकको रूपमा लिने र टाढिनु पनि स्वस्थ विकल्प हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा कुरा सकिन्छ ।
क्रोधित हुनु – यो सामान्यतया सबैभन्दा कमजोर मार्ग मानिन्छ । अन्य सबै बाटो बन्द नभएसम्म र अपमान गर्ने व्यक्तिले मौनतालाई आफ्नो कमजोरी नठान्दा यो मार्गबाट टाढा रहनु उचित हुन्छ ।
बदलामा उस्तै व्यवहार – साइकोलोजी टुडेको एक रिपोर्टका अनुसार यदि तपाईंले कुनै पनि परिस्थितिमा यो मार्ग अपनाउनुभयो भने, यो तपाईंको आफ्नै घाटा हुनेछ । अर्को व्यक्ति जतिसुकै विषाक्त भए पनि वा उसले जतिसुकै अपमानजनक कुराहरू भने पनि, बदलामा उसले जस्तै व्यवहार गर्नु आफैंको लागि ठीक होइन। यस्तो अवस्थामा बेवास्ता गर्नु नै उत्तम उपाय हो भनिन्छ ।
जब मानिसहरूले हाम्रो निर्णय गर्छन्, परिणाम केवल दुःख हुनेछ।
न्यूयोर्क टाइम्सको सबैभन्दा धेरै बिक्री हुने लेखक र प्रेरक वक्ता मेल रोबिन्सका अनुसार, ’तपाईंको खुशी वा दुःखको निर्णय मानिसहरूलाई नसुनाउनुहोस् । अरूबाट धेरै अपेक्षा राख्नुले सधैं दुःखको कारण बनाउँछ । यदि तिनीहरूले तपाईलाई चोट पुर्याउने केहि गर्छन भने, केवल ’उनीहरुलाई जान दिनुहोस’ अर्थात् यसलाई बेवास्ता गर्नुहोस्। यसो गर्नाले सम्बन्ध पनि सुध्रिनेछ र तपाईको जीवनमा खुशी पनि आउनेछ ।
हामी किन अपमान हुन्छौं ?
आफूलाई अपमानित हुनबाट जोगाउन धेरै उपायहरू लिन सकिन्छ। तर एउटा प्रश्न पनि उठ्छ कि हामी किन गल्ती गर्छौ ? मेल रोबिन्सका अनुसार, जब अरू मानिसहरूले हाम्रो विश्वासको विपरीत केही बोल्छन् वा गर्छन्, त्यहाँ अपमानित हुने सम्भावना हुन्छ। यो भावना पछाडिको वास्तविक विचार अरू मानिसहरूबाट अपेक्षाहरू राख्नु हो । हामी संसारले हाम्रो इच्छा अनुसारको व्यवहार गर्ने अपेक्षा गर्छौं र जब यो हुँदैन, तब हाम्रो रिस उठ्ने सम्भावना बढ्छ।
यदि तपाईं अपमानित हुनबाट बच्न चाहनुहुन्छ भने ’तीनीहरुलाई जान दिनुहोस’
जब यो आक्रामक व्यवहारलाई बेवास्ता गर्ने र अगाडि बढ्नको लागि आउँछ, मेल रोबिन्सको ’उनीहरूलाई जान दिनुहोस’ सिद्धान्त उपयोगी साबित हुन सक्छ। यो एक वैज्ञानिक सिद्धान्त वा गणित सूत्र होइन। सरल भाषामा ‘ीभत तजझ’ व्यक्तिलाई आफूले गरिरहेको काम गर्न दिने सरल दर्शन हो, जसलाई जीवनमा लागू गर्न सकिन्छ र धेरै समस्याबाट बच्न सकिन्छ।
यो सिद्धान्तले हाम्रो सोचाइको दिशा अरूबाट हामी आफैलाई मात्र परिवर्तन गर्छ। यसका अनुसार अरुलाई परिवर्तन गर्ने प्रयास गर्नुको सट्टा थोरै मात्रामा भए पनि आफ्नो लागि यो अभ्यास गर्नु राम्रो हुन्छ।
संसारबाट धेरै आशा नगर्नुहोस्। यदि कसैले हामीलाई धोका दिइरहेको छ वा हामीलाई नराम्रो बोलिरहेको छ भने उसलाई मित्रता, वफादारी र भाषा बुझाउनुको सट्टा उसको सोचाइ उस्तै छ र त्यसलाई परिवर्तन गर्ने हाम्रो शक्तिमा छैन भनेर बुझ्नुहोस्। यदि कसैले त्यस्ता तीतो कुरा बोल्यो भने उसलाई भाषा सिकाउनुको सट्टा मिठो बोलेर कुरा गर्नुहोस् ।
नराम्रो मान्छेलाई पाठ सिकाउने वा संसारलाई सहि बाटोमा लैजाने जिम्मेवारी हाम्रो होइन भन्ने कुरा मनमा राख्नुहोस्। यो सत्यलाई स्वीकार गर्दै, अर्को कदम चाल्नु र यी समस्याहरूबाट आफूलाई बचाउनु नै ीभत तजझ को सार हो। यस्तो अवस्थामा हामीलाई कसैले सजिलै अपमान गर्न सक्दैन र हाम्रो कल्याण, हाम्रो सुख–दुःख हाम्रो हातमा रहन्छ । संसारले उनलाई खासै प्रभाव पार्दैन।