आज बुद्ध पूर्णिमा, आमाको मृत्युपछि बुद्धको अध्यात्ममा रुचि बढेको किंबदन्ती
काठमाडौं, २२ वैशाख । आज २५६७औं बुद्ध पूर्णिमा हो । संसारमा दुःख छ र दुःख हटाउन सके शान्ति प्राप्त हुन्छ भन्ने ज्ञानका प्रवर्त्तक गौतम बुद्धको जन्म जयन्ती हो ।
बुद्ध पूर्णिमा वा वैशाख पूणिर्माका दिन विश्वभर मनाइन्छ । बुद्धको जन्म, ज्ञान प्राप्ति, महापरिनिर्वाण (मृत्यु) वैशाख पूर्णिमाकै तिथिमा परेकाले यस दिन नेपाललगायत विश्वका बौद्ध धर्मावलम्बीले बुद्धप्रति भावपूर्ण श्रद्धा र भक्तिले बुद्धजयन्ती मनाउने गर्छन् । वि.सं. २००८ जेठ ८ गते बुद्ध जयन्तीका दिन पहिलोपटक सार्वजनिक बिदा तथा वि.सं. २०१२ फागुन ७ गते लुम्बिनीमा बुद्धजयन्तीका दिन हत्या, हिंसामाथि प्रतिबन्धको घोषणा गरिएको थियो । विश्वशान्तिका अग्रदूत मानिएका गौतमबुद्धको जन्मजयन्तीका दिन संयुक्त राष्ट्रसंघीय प्रणालीमा पनि सन् २००२ देखि सार्वजनिक बिदा दिईदै आएको छ ।
सनातन र बौद्ध धर्मका अनुयायीहरूका लागि यो दिन विशेष छ। यस दिन देशभर चाडपर्वको माहोल छ । बौद्ध गुम्बामा सरसफाई गरिन्छ । आज गुम्बाहरु सजिएका छन् । यस अवसरमा विशेष पूजा र सत्संगको आयोजना गरिन्छ । समग्रमा, बुद्ध पूर्णिमा देश र विश्वमा उत्साहका साथ मनाइन्छ । वैशाख पूर्णिमाको दिन भगवान बुद्धले सत्य ज्ञान प्राप्त गरेको धार्मिक ग्रन्थमा उल्लेख छ । यस दिन भगवान विष्णु र बुद्धको पूजा गरिन्छ । आउनुहोस्, विश्व गुरु र भगवान बुद्धसँग सम्बन्धित महत्त्वपूर्ण कुराहरू जानौं–
भगवान बुद्ध जीवनी
भगवान बुद्ध नेपालको कपिलवस्तुको लुम्बिनीमा ईसापूर्व ५६३ मा जन्मिएका थिए । उनका पिताको नाम शुद्धोधन र आमाको नाम मायादेवी थियो। उनका पिता शाक्य गणका राजा थिए । उनी जन्मिएको ७ दिनमा भगवान बुद्धकी आमा पाँच तत्वमा विलीन भइन् । त्यतिबेला उनलाई उनकी आमाकी दिदी प्रजापति गौतमीले हुर्काएकी थिइन् ।
आमाको मृत्युपछि मात्र भगवान बुद्धको अध्यात्ममा रुचि बढेको बताइन्छ । समयसँगै अध्यात्ममा उनको रुचि बढ्दै गयो । बाल्यकालदेखि नै सिद्धार्थ अर्थात् भगवान बुद्ध भगवानको पूजा–आराधना गर्थे ।
एक दिन भगवान बुद्ध बगैँचामा घुम्दै हुनुहुन्थ्यो । त्यतिबेला उनले एकजना वृद्धलाई देख्यो । वृद्ध एकदमै असहाय थियो । राम्ररी हिँडडुल गर्न सकिनन् । उसलाई देखेर भगवान बुद्ध बिते । भोलिपल्ट उनले एक बिरामीलाई देखे ।
तेस्रो दिन बगैँचामा हिँड्दा उनको नजर पर पर्यो । अन्तिम संस्कारका लागि चारजनाले शव बोकेका थिए । त्यहाँ उनका आफन्त शव पछाडि रोइरहेका थिए । त्यहाँ, अन्तिम दिन बगैंचामा घुम्दै गर्दा, उनले एक भिक्षुलाई देखे, जसको अनुहार विशेष र उज्यालो थियो। त्यसैबेला भिक्षुको अनुहारमा खुशी देखिन्थ्यो ।
यो सबै देखेर भगवान बुद्धले भगवानले बनाएको भ्रम बुझे । त्यसपछि मात्र २९ वर्षको उमेरमा भगवान बुद्ध भिक्षु बनेर ईश्वर र सत्यको खोजीमा लागे । पछि ६ वर्षको कठोर तपस्यापछि वैशाख पूर्णिमाको दिन बोधगयाको बोधिवृक्षमुनि भगवान बुद्धले सत्य ज्ञान प्राप्त गर्नुभयो । भगवान बुद्धले सारनाथमा पहिलो उपदेश दिएका थिए । ईसापूर्व ४८३ मा वैशाख पूर्णिमाको दिन भगवान बुद्ध पाँच तत्वमा विलय भएका थिए । यस दिनलाई परिनिर्वाण दिवस भनिन्छ।